Atualità
Sura 170.000 inoms di posć dl Südtirol sëgn sön DVD
Plü co 170.000 denominaziuns ti trëi lingac dl Südtirol é contignüdes te döes DVDs y tla publicaziun nöia dl Museum Natöra presentades incö a Balsan.
“Cun döes DVDs y n liber nü él sté meso da trasformé le bëgn cultural imaterial di toponims te n patrimone cultural de na valüta inestimabla desponibla sëgn por düc canc”, á dit incö le presidënt dla Provinzia Arno Kompatscher tratan la presentaziun. “Chësta gran opera nes avijinëia nia ma ala tematica di toponims cun plü sensibilité mo al é ince na pert de nosta identité, deache i podun inrescí nüsc inoms y toponims y analisé nosta provegnënza y ci che nes unësc”, á dit l’assessur por i bëgns culturai Florian Mussner. Sides Kompatscher co ince Mussner á descrit l’inrescida y le resultat di DVDs sciöche n iade de descurida trëidimenjionala amesa nostes contrades, munts y usanzes.
Fontana dal Cier, Flohhupf y Bus dei Francesi: chisc é ma trëi ejëmpli dles indöt 170.000 denominaziuns de toponims ti trëi lingac dla Provinzia por bosć, prá, pastöres y ciamps, munts, sëmenes, lüc da paur, ciases y insediamënc che é gnüdes racoiüdes tla publicaziun nöia „Inoms di posć de Südtirol“. Le liber nü é gnü publiché dal Museum Natöra dl Südtirol – che fej pert dl’Aziënda Museums provinziai – y pó gní consulté te döes verjiuns: öna na varianta é ladina/todëscia y l’atra ladina/taliana.
La publicaziun é le resultat de n’inrescida de relevamënt detaiada y plurianuala y á sciöche obietif de referimënt la trascriziun di inoms geografics dla provinzia de Balsan por ladin, todësch y talian. Ara é spartida sö te trëi seziuns: „relevamënt“, „cartografia“ y „banca dac“ cun en ajunta döes DVDs, che é gnüdes presentades incö dal’auturia Cäcilia Wegschieder y dai auturs Benno Baumgarten y Johannes Ortner.
Tla pröma DVD él da odëi na roda virtuala drëidimenjionala dla contrada y dl paesaje di inoms y di toponims, la secunda contëgn na banca dac cun düc i inoms, cun la poscibilité da fá ince chirides mirades. Tres n sistem de feedback interatif á i anuzadus implü la poscibilité da lauré para pro l’ajornamënt di dac. Le liber d'acompagnamënt presentëia sön 103 plates la nasciüda, l’idea y les tapes dl proiet, realisé en colaboraziun cun l’Archif provinzial südtirolej y l’Univeristé da Desproch. Le presidënt Komaptscher y l’assessur Mussner á rengrazié düc chi che á fat para al proiet, dantadöt i auturs y ince les tröpes porsones volontares de düc i raiuns südtirolej. Les DVDs nöies pó ince gní anuzades sciöche opera de referimënt por l'anuzamën de toponims storics tl Südtirol, á splighé le diretur dl Museum Natöra Vito Zingerle de toponims storics tl Südtirol, á splighé le diretur dl Museum Natöra Vito Zingerle.
Por ci che reverda la pert ladina él gnü integré tl proiet le gran laur de racoiüda y de documentaziun di toponims y microtoponims ladins de Gherdëna y dla Val Badia realisé dal Istitut ladin Micurá de Rü te passa 10 agn. Tl raiun ladin vëgn i inoms de contrada de regola ma dant por ladin. Por i majeri toponims (comuns, fraziuns) ciafon ince corespondënzes todësces y talianes. L’Istitut Ladin ne s’á insciö nia ma crüzie dla racoiüda di inoms, mo ince dl control ortografich y dla georeferenziaziun, chël ó dí colié i toponims dla banca dac cun coordinates geografiches por i mëte te na cherta digitala. I toponims é por le plü liá a na tradiziun a usc, portada dant cina al dedaincö scialdi dai paurs y dai iagri.
Cina sëgn él gnü coiü adöm sön na spersa rorala de za. 500 chilometri/cuadrac i toponims di cin'comuns dla Val Badia y de Santa Cristina de Gherdëna. Ince por i atri dui comuns de Gherdëna éson tl laur da georeferenzié i toponims tl Comun de Urtijëi y da cöi adöm i toponims tl Comun de Sëlva.
La presentaziun ofiziala dl liber nü é gnüda a se le dé incö, ai 27 de ma, tla sënta dl Museum Natöra a Balsan. Al é sté presëntes ince la direturia dla Repartiziun Bëgns culturai y direturia dl Archif provinzial Christine Roilo, la direturia dla Repartiziun Museums y dl Aziënda Museums provinziai Karin Dalla Torre. Daidé para ala realisaziun dla publicaziun á ince David Colmano, Lydia Flöss, Leander Moroder y Silvia Liotto.
La publicaziun „Inoms di posć de Südtirol“ (ISBN: 978-88-87108-08-8) costa 19,80 euro y pó gní cumprada al Museum Natöra dl Südtirol, strada Bottai 1, Balsan, tel. 0471/412960, info@museonatura.it.
rc
