Atualità

Scora / Cultura | 22.10.2004 | 17:35

Dé dla cultura ladina: tl zënter él la scora

USP - “La scora tles valades ladines y süa storia é na pert importanta dla cultura ladina y de chëra de Südtirol” à alzè fora l’assessur provinzial Florian Mussner pro le dé dla cultura ladina tignì incö a Balsan. La storia dla scora ladina é stè l’argomënt prinzipal dla manifestaziun a chëra ch’al à tut pert rapresentantes y rapresentanc di comuns, dles istituziuns, dla scora, dla scolina y de d’atri ambiënc culturai de trames les valades ladines.

La storia dla scora ladina tl tëmp dan y do les döes gran veres mo inće le model paritetich dla scora ladina é gnüs tratà da punć de odüda desvalis. Alexander Prinoth, diretur dla Repartiziun Cultura y Intendënza ladina che à fat da moderadù à sotligné l’importanza dla conescënza storica dl model scolastich ladin.
Dantadöt te n’Europa che crësc tres plü adöm é le sistem d’adorè plü lingac tl insegnamënt, sciöche al é realté tla scora ladina d’importanza y d’ejëmpl, à afermè l’assessur Mussner. Tla storia dla scora ladina él stè tröc pioniers: dantadöt tröc maestri dla scora elementara à determiné le svilup de na formaziun de düć, à recordè Florian Mussner. Na discusciun sön la scora ladina y süa storia porta zënzater pro a daidé capì damì la cultura ladina. La scora dess avëi la funziun de mediaturia danter le passè y le presënt mo inće ester n lian sterch danter les döes valades ladines y le rest de Südtirol. Sides l’assessur Mussner che la presidënta dl Consëi provinzial Veronika Stirner Brantsch à alzè fora che por mantignì na cultura de mendranza ôl ester l’impëgn inće por n pice lingaz. Chësc é important dantadöt por chi lingac che n’à degun gran lingaz nazional doìa.
Rainer Seberich, diretur de scora mesana en ponsiun, à analisé te so referat le raport danter lingaz, scora y politica tla storia jon ite tla documentaziun a desposiziun por capì le svilup dl sistem scolastich ladin che é passè fora por döes ditatöres. Le storiograf Josef Fontana à portè dant le stritoz dla scora te Gherdëna y tla Val Badia por i lingac da insigné te scora y al é jü ite sön i mudamënć de chësc insegnamënt ti ultimi dui secui. L’intendënt en ponsiun Franz Vittur à splighé l’evoluziun dla scora ladina ti agn danter le 1940 y le 1950. Implü él inće gnü stlarì la posiziun dla dlijia sön la chestiun dla scora ladina te n referat de Franz Sottara, degan dl decanat de Mareo. Siur Franz é jü ite sön la funziun che i proi y i caplans à eserzité tl ćiamp dla istruziun y sön la funziun che i rapresentanć dla dlijia à albü tl tëmp dles opziuns y dedô sotlignan cun azënt critich val’aspet. Implü àl sotrissé la figöra positiva dl vizeintendënt Josef Ferrari. La manifestaziun é gnüda stlüta jö dal intendënt Roland Verra cun reflesciuns sön la prospetiva interculturala de n sistem plurilinguistich te n tëmp dla globalisaziun.

SAN

Galaria dales fotografies