Atualità
Senteda dla Jonta provinziela dl 26 de lugio
USP - Soluzions per l stritoz dla tofles di troies da mont, la reforma tlinica y la defendura di bëns culturei ie stai i argumënc de majer nteres prejentei dal presidënt dla provinzia riesc do la senteda dla Jonta provinziela dl 26 de lugio. I assessëures à dat pro la cherta de identità cun nce la dizions ladines.
Tofles di troies da mont
La Jonta provinziela a tratà soluzions per ruvé ora dl stritoz sun la rujenedes adurvedes pra la tofles di troies da mont zënza la lascé unì a na escalazion o a vares viulënc. Tl’ancunteda cun i respunsabli dla lia da mont AVS à Durnwalder tenì da si posizion bele detlareda: tofles sun puscion publica muessa vester te doi rujenedes, tla Ladinia te trëi, se tenian ala traduzions ufizieles dl cataster. Descrizions sciche p.e. lech, troi o bosch dëssa a uni maniera vester te doi o trëi rujenedes adurvan n cajo nce simboi. Sce la tofles ie sun puscion privata ne possel nia unì scrì dant co che les à da vester, a ezezions sce l se trata de ndicazions de pericul per la jënt. Inuemes tramandei storicamënter dëssa resté te si forma uriginela nchin che l ne ie nia unì dat pro na lege speziela. Te Cunsëi provinziel ie bele unì mandà ite na pruposta de lege, chësta dëssa, aldò de Durnwalder, pité la basa per la tofles.
“La tofles tl raion ladin dëssa vester te trëi rujenedes sce les ie sun puscion publica y sce l se trata de inuemes do la rata cunesciui” à dit l Presidënt dla Provinzia, juntan che tla microtoponomastica dëssel me unì adurvà la dizion ladina. Durnwalder ti à metù a cuer al AVS de baraté ora la tofles l plu riesc puscibl scumencian dai raions cun na gran cumpëida de turisć. Finé via dut chësc lëur te 60 dis ne sarà da pont de ududa materiel nia realistich, à dit Durnwalder. Aldò dl Presidënt dla Provinzia dëssa l custimënt unì curì da chëi che ne se ova nia tenì ala diretives, scebën che te duta chësta cuestion ne se tratela nia de scioldi.
La Jonta provinziela se damanda nce che la doi lies da mont, AVS y CAI svilupeie n cunzet deberieda per mëter su tofles te doi y trëi rujenedes sun puscion publica. Durnwalder à sorissà che n ne uel nia scuté via esprescions de Tolomei, nchinamei l minister Fitto à dit de lascé inuemes storics tudësc che ne se lascia nia fé la traduzion tl talian.
Da Roma se damanda l Presidënt dla Provinzia che l vën nce dat tan pëis al bilinguism te d’autri caji sciche canche la se trata dla zedules de nfurmazions pra la medejines o la tofles di ossares dla vieres. N cont de n recurs ala pertenduda dl Cunsëi di Ministri à Durnwalder spiegà che l se trata de na lëtra y nia de na comunicazion ufiziela, perchël ne ie n recurs da pont de ududa giuridich, nianca mesun. Aldò dl Presidënt dla Provinzia ne iel cun bona ulentà nianca debujën de n recurs.
Reforma tlinica
La Jonta provinziela à dat pro la pruposta per la reforma tlinica laureda ora da na cumiscion de 26 esperc metan cin cundizions. L tleca pensé ala 14.000 persones che se adrova cures o al custimënt che devënta for majer per capì che la reforma ie debujën per astilé ora de majera dificulteies finanzieles ti proscimi ani. L’unità sanitera à trëi mënsc per lauré ora n plann per i servijes tradiziunei y i servijes speziei. Sun la basa dl documënt dat pro dai assessëures dëssel nce unì laurà ora la singula urdenanzes y normes de lege. La Jonta provinziela se tën l dërt de se lauré ite plu sot tl argumënt dla rembursamënt de spëises te chëi caji che l ie debujën de n’assistënza indireta. Chësc dërt se à la Jonta nce tenì per mëter dant la cundizions minimes che n servisc adrova per unì mantenì. Per ejëmpl ne basta nia una nascita al’ena per mantenì n servisc de aiut a parturì.
Defendura di bëns culturei
Pra la defendura di bëns culturei iel l problem che la vën suvënz fata canche l ie bele n pue’tert, canche na cësa manacia de tumé ite o sce l patron à bele lascià fé proiec per la fé su da nuef. La Jonta provinziela à fat ora de lascé fé na nrescida te duta la provinzia per savëi ciuna cëses che merita la defendura y ciunes de chëstes che manacia de tumé ite.
Cherta de identità ladina
Sun la cherta de identità dëssa la rujeneda ladina giapé la medema mpurtanza sciche l talian y tudësch. Chësc vel per i zitadins di 8 chemuns ladins tla provinzia de Bulsan. La Jonta à dat pro la pruposta dl assessëur Mussner che se tën a la norma de atuazion dl 2005 che vëija dant chësta puscibltà per i chemuns ladins. Dlongia i 8 chemuns ladins dla provinzia de Bulsan mancia la frazions ladines da Ciastel: Sureghes, Runcadic y Bula. La Jonta à dat pro de junté chësta frazions tla norma de atuazion.
Scoles prufesciuneles a Maran
La Jonta à tëut la dezijion che la scola prufescionela per artejanat, ndustria y cumerz de rujeneda taliana a Maran ne dëssa nia unì fata tla streda Verdi ma daujin la scola tudëscia. Chësta dezijion ie unida mutiveda cun la puscibltà de adurvé deberieda la berstot che ie bele tla streda Zuegg. Nce la scola prufesciunela de rujeneda tudëscia dëssa unì ngrandida, perchël iel unì fat ora de cumpré la puscions ntëurvia.
Monitoring sun la tueda
Per cialé do sce l ne vën nia fat tuedes sun medemi ciamps da istituzions defrëntes y per arjonjer na miëura coordinazion y armonisazion dla nrescida y tueda, iel unì nciarià l dut. Josef Dallavia dé fé n monitoring.
Culegamënc de lifc a Sexten
Al culegamënt de lifc dai schi a Sexten udù dant dala Jonta provinziela per l plann di lifc ova la cumiscion per la valutazion dl dann ambientel dat n bënsté negatif. A chësc bënsté fovel unì fat recurs che la Jonta provinziela à śën azetà cun truepa cundizions.
Parch naturel 3 Zinnen
L inuem drët lonch dl parch naturel “Naturpark Sextner Dolomiten in den Gemeinden Toblach, Sexten und Innichen“ fova unì scurtà a „Naturpark der Drei Zinnen”. Ala verscion taliana “Parco naturale delle Tre Cime” ne possel per via de n recurs nia unì adurvà l inuem “Lavaredo”.
Prei Koja sëura Persenon
Do l bënsté positif dla cumiscion urbanistica, à la Jonta provinziela dat pro la mudazion al plann urbanistich de Persenon che vëija dant n raion turistich ti prei Koja dlongia Mellaun (St. Andrä). Per miuré la situazion economica, possel te chisc prei unì fat hotiei, à dit l presidënt Durnwalder.
Proscima senteda
La Jonta provinziela se ancunterà ai 17 de agost per la proscima senteda. Ai 12 de agost ie ududa dant la cunferënza stampa da instà dl Presdidënt dla Provinzia a Pflazen.
as
