Atualità
L'assessur Mussner fej bilanz: "Tröp él gnü fat, tröp él ciamò da fá"
OSP - Florian Mussner s'á incuntè cun la popolaziun dla Val Badia y á fat en pice bilanz dô diesc mëisc d'ativité sciöche assessur ladin. Le trafich y la scora é stades ciamò en iade les tematiches prinzipales. Novitês él por les trasmisciuns dla RAI-Ladina.
En mercui sëra, ai 15 d'otober s'à incuntè l'assessur ladin Florian Mussner cun la jënt dla Val Badia tl salf dla Cassa Raiffeisen a Al Plan.Te süa relaziun d'introduziun é l'assessur jü ite sön i ćiamps de süa competënza tl Assessorat ai laurs publics, scora y cultura ladina ti diesc mëisc de süa ativité.
Impröma âl afrontè le tema dla cultura y scora ladina, dijon che le bilanz de previjiun dl 2003 vëiga danfora contribuć ala cultura y jonëza por indöt 1.937.000 euro, le medem che l'ann passè, cun n pice aumënt preodü por i contribuć ales uniuns. Intratan ésun tan inant che les domandes de contribut vëgn tratades tl Ofize ala cultura ladina, ch'à inće la competënza por la jonëza, mo an laora tres ćiamò en raporć strënć cun i ofizi dla cultura todëscia por podëi garantì n bun sorvisc. Mëte en pé strotöres completamënter autonomes tl ćiamp dla cultura cun tröc ćiamps se damana n aparat de personal y "know how" che an ne po nia improvisé. Ai 18 de novëmber saràl n convëgn a San Martin olach'al gnarà portè dant tematiches che reverda le sostëgn ala cultura ladina, organisé adöm cun la Consulta ladina. Important por l'assessur ladin é inće chël de ciafè na nöia sënta definitiva por l'Istitut Cultural Ladin "Micurà de Rü" a San Martin de Tor, dötaurela te n frabicat de comun. Por ći che reverda les scores é jü ite l'assessur sön la scora elementara da Calfosch che à messü gnì desativada por le momënt, cun la speranza ch'al vëgnes do deplü mituns y mitans. Stlüje por le momënt chësta scora n'é por ël nia stada na cossa saurida, mo al arata la miù soluziun por i mituns instësc che ciafa te na majera scora n miù ambiënt scolastich por imparè, sozialisé, se confrontè y crësce deboriada.
Problems él dötaurela cun le Lizeo linguistich da La Ila, olach'al ne po nia gnì garantì la suravivënza, sc'al n'é nia deplü studënć ladins che se chir fora chësta sort de scora. L'apel dl assessur é porchël a düć i geniturs di mituns dla terza tlassa dla scora mesana de valuté sce chësta sort de scora alta ne po nia ester adatada por sü mituns. Messëi la stlüje foss dassënn sciode, dal momënt che al ne foss nia plü saurì da la ciafè zoruch n iade stlüta. Deplü é inće sta i intervënć dl publich te chësta direziun: le spostè chësta scora alta p. ej. a Al Plan ne vëgn nia aratada na buna soluziun, dal momënt che le comun de Mareo n'à nia tan tröc studënć y Bornech, da arjunje zënza de gran problems, pita na majera lita de scores altes da podëi se chirì fora.
D'importanza vëiga l'assessur le coliamënt danter la competënza sön la scora ladina y chëra sön i laurs publics che tol inće ite i frabicać dles scores de competënza dla provinzia y cun chësc inće les palestres. De chësc vers ésun tl laûr de portè a fin la palestra dles scores a La Ila ch'an spera de podëi rové da d'altonn dl 2003, śëgn che na firma da chilò afidabla à surantut i laurs. Inće S. Linert ciafarà na palestra nöia ti proscims agn. La ćiasa dla scora da La Val podarà gnì restrotorada intratan l'isté dl 2003, por la palestra da Al Plan arata l'assessur dërt smendrì la costruziun por podëi arjunje plü saurì na majera curida finanziara da pert dla provinzia. Propi le pröm intervënt da pert dl publich reverda chësta costruziun odüda debojëgn por i scolars impröma y spo inće por i atri atleć che l'anuzëia, dal momënt che ara é dassënn malmetüda te chësc momënt.
Sburlé fora la dezijiun cun le miné che Mareo ciafes na scora alta y che la provinzia finanziëies porchël deplëgn la costruziun n'é nia daldöt realistich. L'assessur spera de podëi tignì inant na scolina a Rina, inće sce le numer n'é nia plü aladô y la scolina messess gnì stlüta. Le problem cun la secunda assistënta che manćiâ tla scolina a San Ciascian à podü gnì portè a buna soluziun.
Na chestiun nia saurida n'é i trasporć scolastics. L'assessur é dla minunga che chisc trasporć podess gnì gestis damì dai comuns instësc che conësc avisa la situaziun sön le post y ciafa i contribuć dala provinzia, ma che l'assoziaziun di comuns nen à nia orü savëi. Inće chilò él gnü ćiarè da gnì adincuntra tan che ara va ai paîsc da na pert fora, ma che canche n trasport é conlié cun n ater ne vara nia dagnora da tó demez le tëmp da aspetè. L'ofize dla provinzia competënt fej dessigü le poscibl, mo ara ne va nia da acuntentè düć, suradöt nia che che se damana trasporć individuai. Na buna notizia ćiamò frësca é l'impormetüda dl aumënt dles trasmisciuns ladines dla RAI. Dedô che l'assessur Mussner s'à porvè de arjunje l'aumënt dles trasmisciuns ladines dla RAI, à inće le presidënt dla provinzia Luis Durnwalder portè dant la chestiun pro i responsabli a Roma. De chisc dis é la notizia dla disponibilité de aumentè chëstes trasmisciuns por i ladins, cossa nia saurida da arjunje a livel nazional. L'atra gran pert de competënza dl assessur Florian Mussner é les ex strades statales y provinziales. Un di majeri laurs che é gnüs dà ia ćina sëgn é chël dla strada dla Val Badia, pro chëra ch'al vëgn dötaurela dassënn laurè. N problem te chësc momënt é la tröpa jënt, inće foresć, che passa impò basite, scebëgn che la strada é stlüta. Chësc po ester prigorus y n'é inće nia coret ti confrunć de düć chi che se tëgn ala prescriziun. La firma che fej i laûra po insciö se damanè deplü tëmp por gnì desturbada tl'esecuziun di laûr. Porchël l'apel dl assessur da se passè sön les strades panoramiches por ne messëi nia tó provedimënć plü posoć ti confrunć de chi che fej infraziuns. Ala domanda sc'al ne podess nia gnì daurì la strada da duman y da sëra ai lauranć che passa canch'al sarà dlacé sön les strades panoramiches, s'à l'assessur impegné de dè na resposta ćina ai 15 de novëmber.
Ti ultims mëisc él stè val' problem de organisaziun dl personal da pert dla dita che fej i laurs, sëgn cun n valgünes sostituziuns de porsones sperun da trà ite le tëmp pordü por restè ti tëmps preodüs dal contrat.
Da pert di ombolć dla Val Badia él gnü damanè de lascè davertes les strades panoramiches inće canche la strada dla Val Badia é daverta. Chilò s'à l'assessur instës impegné de tó sö contat cun i proprietars di terac, ma che un n'à nia desmostrè na gran disponibilité y sensibilité por le problem, scenia cun le damanè na majera soma de scioldi por lascè passè inće fora dai tëmps preodüs dal contrat.
Na soluziun gnaràl inće ćiarè da ciafè por l'entrada tla Val Badia dala Val de Puster. Al arata che na entrada tl raiun dl Kniepass sides la miù. Te chësc momënt vëgnel inće fat n rondel por podëi pié da San Laurënz ite. Al é da speré che chësta soluziun provisora ne devëntes nia definitiva, à sotrissé l`ombolt da San Martin presënt.
Fora por Puster ne gnaràl nia fat na strada nöia, mo ma amplié cun zirconvalaziuns valgügn posć che à dassënn debojëgn. Te chësta direziun fajarà la Junta provinziala proscimamënte na delibera por ne lascè nia lerch ala speculaziun che Puster ciafarà na majera strada nöia. Stlüć jö é gnüs i laurs pro le punt da Rina por na soma de 603.000 Euro, laurs pro la strada da Lungiarü por 181.000 Euro, a S. Ciascian por 700.000 Euro. N gran laur sön la strada dla Val Badia sarà ćiamò la sistemaziun dl Punt de Fer, laurs preodüs por 8,5 miliuns de Euro. Chilò ésun sëgn te na fasa de proietaziun. Inće i laurs pro la strada da Rina röia sön na soma de 14 miliarć de vedles lires, chilò metaranse man cun na pröma pert di laurs te paisc y ćiararà de nen fà n toch al iade. Inće pro la strada da La Pli gnaràl fat valgügn laurs de nezescité cuntra Plazores.
EB
