Politica | 19.06.2012 | 14:29

Zelebrà a Viena 20 ani dla fin dl stritoz: udleda al daunì

USP – Sun l di avisa 20 ani do che l fova unì finà via l stritoz dan ala Union dla Nazions danter l’Austria y la Talia per via dl Südtirol, iel (NCUEI) ai 19 de juni unì zelebrà chësc anuel tl parlamënt a Viena. Te chësc mumënt de festa fova la minonga coletiva che la fin dl stritoz ne ie na stat n pont da se fermé, ma che ova scumencià n capitul nuef dla storia dl’Autonomia. „L suzes dl’Autonomia depënd da cie che l vën fat ora dla pusciblteies“ ie unì dit da pert dla Jonta provinziela che ie furneda per ntiera Viena.

Canche ai 19 de juni 1992 iel da pert dl’Austria y dla Talia unì dat ju al UNO la fin dl stritoz, ie fineda via la cuestion giuridica sun l’Autonomia dl Südtirol che ova scumencià ti ani ’60 sun la basa dl Tratat de Paris.
La presidënta dl Nationalrat Barbara Prammer y l Vizekanzler Michael Spindelegger à per l anuel di 20 ani nvià a na festa tl parlamënt dl’Austria cun i ministri Karlheinz Töchterle y  Claudia Schmied, na lingia de ministri da dant, l ambasciadëur talian a Viena Eugenio D'Auria, i presidënc de Tirol Günther Platter y dl Trentino Lorenzo Dellai, deberieda cun duta la Jonta provinziela de Bulsan.

La patrona de cësa Prammer à sorissà che l ti stebe a cuer che l Parlamënt dl’Austria se debe ju cun l Südtirol. La presidënta à nce dit che l’Austria à mo for la funzion de defendura scebën che l ie stat mesun arjonjer l’Autonomia cun la bones: “L ne ie nia da sciazé assé che on arjont l Statut de Autonomia nuef cun tratatives. A livel nternaziunel nes vëniel for inò damandà de chësc mondel de soluzion de stritoz. L’Autonomia ne ie nia fineda dan vint ani, la muessa unì vissuda y la pratica mostra che la funziunea. L ie merit dla jënt dl Südtirol che l’Autonomia ie mo unida svilupeda inant.”

L vizekanzler y minister per oradecà Spindelegger à te si rujeneda sorissà che de bona soluzions ne possa nia unì arjontes da ncuei da duman, chësc desmostra l’Autonomia dl Südtirol. Ma la fin dl stritoz dl 1992 ne ie dessegur nia la fin dl mpëni diplomatich per Südtirol.

De n pez da moster dla diplomazia austriaca, n pez de pesc à l presidënt Durnwalder rujenà a Viena. Ël à mustrà su i vantajes per l Südtirol tres l’Autonomia. “On abù n svilup che dan 50 ani ne se assans nianca nmaginà. Aldidancuei vivons te na provinzia ulache duta trëi grupes de rujeneda prufitea dl bënsté y ulache l’Autonomia nes lascia l lerch per svilupé inant nosta cumenanza” à dit l presidënt dla Provinzia de Bulsan.

For inò iel unì tucà l bujën de adatamënc a bujëns dl tëmp. “Chi ëssa pa ti ani ’60 pensà a na rë de culegamënc internet a slune? Aldidancuei pudons per via de nosta cumpetënzes for inò ti jì permez a bujëns nueves” à dit Drunwalder.

Tres l’Autonomia à nce i zitadins giapà plu cuscienza y à mantenì si identità. Ëi ne se à nia stlut ite cun tëma, ma se à giaurì a culaburazions nueves. Per ejëmpli chëla dl Euregio - iel unì dit tl parlamënt a Viena.

Dunrnwalder à trat la cuntlujion che l’Autonomia à abù tan suzes ajache le ie vissuda dala jënt. “L depënd perchël da nëus nstësc, cie che fajon cun l’Autonomia”.

as

Galaria dales fotografies

Festa a Viena: Alois Partl, Helmut Kritzinger, Luis Durnwalder, Nationalratspräsidentin Barbara Prammer, Hermann Gahr, Günther Platter y Lorenzo Dellai