Atualità

Museums y mendranzes: Start dl convëgn por i 15 agn dl Museum Ladin

L’importanza di museums por les mendranzes linguistiches é le tema zentral dl convëgn internazional dl Museum Ladin che á metü man incö y jará cina indoman.

La funziun di museums por les mendranzes: chësta é la tematica prinzipala dl convëgn internazional organisé dal Museum Ladin y daurí incö a San Martin. (FOto: USP/rc)

Te ci manira pó pa les ativités museales contribuí a sconé le patrimone cultural y l’identité dles mendranzes linguistiches? Cares é pa „pratiches“ bele adorades che á albü suzes te chësc setur? Chisc temesc é tl zënter dl convëgn internazional dal titul „Renfurzé l’identità y la fé cunëscer oradecà: museums per maiuranzes y mendranzes“ metü da jí dal Museum Ladin Ciastel de Tor en gaujiun di 15 agn dal scomenciamënt dl’ativité museala a San Martin y spo ince a San Ciascian. Le convëgn vëgn sostigní dala FUEN (Federal Union of European Nationalities) che organisëia ince l’Europeada 2016.

Le convëgn é gnü daurí incö, ai 23 de jügn, tl Istitut Ladin Micurá de Rü dal diretur dl Museum Ladin Stefan Planker. Tles parores de salüd á spo l'assessur por la scora y cultura ladina Florian Mussner sotligné l’importanza dl rode di museums por la costruziun de n’identité culturala por les mendranzes. „Dantadöt i museums che se crüzia de mendranzes ne á nia ma le compit da studié y fá sciënzia mo ince da ti dé impulsc ai zitadins por se dé jö cun süa identité y cultura, ince por ciafé so post te na sozieté che é tres en movimënt, ponsan ince ala situaziun atuala di migranc che röia adalerch y formëia identités nöies“, á dit l’assessur Mussner. I museums é insciö damaná da ciafé strategies por formé l’identité de na mendranza, nia ma presentan les cosses che ti somiëia ai atri foradecá mo ince les desfarenziës. „Ma la consapevolënza dles somianzes y dles desfarenziës da n’identité en confrunt al’atra nes pormët da avëi na mendranza dinamica y via“, insciö Mussner. La direturia dla Repartiziun Museums y suranstanta dl’Aziënda Museums provinziai Karin Dalla Torre á recordé che „ le Museum Ladin ne á nia ma la funziun da trasmët, mostré y splighé, mo che al á ince na gran responsabilité da sostigní l’identité culturala y linguistica di ladins.“

Le deputat ladin y vizepresidënt dla FUEN Daniel Alfreider á sotligné te sües parores de salüd les bunes condiziuns presentës tl Südtirol y á recordé te chësc vers l’importanza dl Museum Ladin por ti dé na sbürla ala mendranza ladina da se presenté unida y cun convinziun foradecá. Ince le presidënt dla Fuen Loránt Vincze á recordé te so salüd che na mendranza mëss se svilupé inant tres süa cultura, formaziun, leteratöra y produziun mediala che formëia l’identité.

Le pröm reladú dl convëgn é spo sté Hans Martin Hinz, le presidënt dl Consëi internazional di Museums (ICOM) – l’assoziaziun plü importanta por ci che reverda i museums a livel mondial -  che á traté les tematiches dl compit, dla etica y di valurs di Museums tla sozieté d’aldedaincö, analisan ince le reode dl ICOM tl contest internazional y jon ite sön le conzet de na proteziun adatada dl’arpejiun culturala cun prospetivés por le dagní. N punt sotligné plü iadi da Hinz é stada la presënza y le laur di museums te zones de conflit, olache l’aprejiun culturala é en prigo a gaujia de veres y scombatimënc. Dla situaziun dla cultura locala y dl rode dles istituziuns culturales nen él spo jü tla relaziun dl intendënt ladin Roland Verra che á recordé l’importanza dla promoziun culturala „istituzionalisada“ por na mendranza y che á porté dant ince les dificoltés da colaboré danter les istituziuns culturales, danterlater ince por gaujia dla spartiziun dl grup linguistich ladin te aministraziuns desfarëntes y por l’aumënt dl carich burocratich. Le convëgn jará inant incö domisdé y indoman cun relaziuns ince dl presidënt de ICOM Talia Daniele Jalla sön le rode di museums tla löm dla Convenziun cheder dl Consëi d’Europa sön valur dl patrimone cultural de na sozieté. Le conesciü linguist y mediadú cultural svizer Chasper Pult rajonará dla tematica di lingac de mendranza tl museum. Tratan le convëgn gnarál ince presenté de plü proiec y scomenciadies dedicades ales mendranzes: dal proiet dla memoria dl Museum Ladin de Fascia ala realté culturala zimbra dl Trentin, ala mostra söi Roma y Sinti tl Wien Museum cina al proiet sön i lingac y les cultures dles Alpes dl Piemont y tröc d’atri. Por na suraodüda generala é le program gnü injunté.

rc

Galaria dales fotografies