Atualità

Le zënter d’osservaziun epidemiologich à presentè incö (03/12) na suravijiun sön l’evoluziun dla sanité tl Südtirol. L’evoluziun demografica y l’aumënt de amarà cronics porta cun sè sfidades nöies, à splighé l’assessuria por la sanité Martha Stocker tratan la presentaziun dl raport di dać dl 2013. Por i proscimi agn él important, insciö l’assessuria, da pité plü sorvisc ti raiuns.

Do le start da inier (01/12) dla macroregiun alpina a Milan sarà le presidënt dla Provinzia indoman (mercui) a Bruxelles y en jöbia ai 4 de dezëmber a Roma: tla capitala europeica él preodü incuntades sön l’energia, le tunel de basa dl Prener y l’A22, a Roma jarara dla staziun dla ferata de Balsan y dla convenziun Rai por les mendranzes.

La Junta provinziala à aprovè incö, mertesc ai 2 de dezëmber, la spartiziun dles ressurses finanziares de 70 miliuns de euro che ti vëgn trasferides dala regiun. 40 miliuns é gnüs lià tres le fonds de rotaziun por sostignì ativitês economiches, 20 miliuns por investimënć ai Comuns y d’atri 10 miliuns por la cumpra y la realisaziun dl azès a zones por frabiché.

Al va inant l’ampliamënt dla rëi de fira otica tl Südtirol: incö (ai 2 de dezëmber) à la junta provinziala aprovè l’intenüda cun la RFI che vëiga danfora da adorè i laûrs de manutenziun sön la linia dla ferata danter Balsan y Maran por mëte n secundo cabl de fira otica sön chësta trassa y aumentè la segurëza dla trasmisciun di dać.

Le trasport feroviar sura i confins fora gnarà amplié por mirit de n’acordanza danter Südtirol y le Land Tirol. Insciö gnaràl pité dai 14 de dezëmber inant de plü coliamënć direć danter Balsan y Desproch y n coliamënt vigni ora danter Franzensfeste y Lienz. „L’ampliamënt dl’oferta é inće n sëgn de vijinanza y comunanza dles provinzies “, insciö l’assessur por la mobilité Florian Mussner.

Cun condiziuns nöies à la Junta provinziala aprovè incö (02/12) le contrat de sorvisc por le trasport cun la ferata cun Trenitalia tl Südtirol por i proscimi agn: „Insciö sparagnuse tl dagnì anualmënter 1,7 miliuns, zënza che l’oferta y la cualité dl sorvisc vëgnes smendrides“, à splighé l’assessur por la mobilité Florian Mussner. Implü messarà Trenitala mëte a desposiziun ferates nöies.

N moscedoz de lingac desvalis, n stè dlungia y deboriada, ladin, todësch, talian y inglesc sarà da d’aldì y odëi dai 11 ai 13 de dezëmber dl 2014 a S. Martin de Tor: La Repartiziun Cultura y Intendënza ladina y la Repartiziun Cultura todëscia organisëia adöm cun la ćiasa edituria Folio n workshop, olache ara nen va de leteratöra ladina y süa traduziun te lingac desvalis.

De gragn vari inant él gnü fat inier (1° de dezëmber) tla direziun de na macroregiun alpina tratan la Conferënza de Milan olache al é gnü stabilì la pröma proposta de n plann d’aziun che à sciöche punć prinzipai le svilup economich, le trasport y l’ambiënt. Danter i 1000 delegà êl inier a Milan inće le presidënt Arno Kompatscher, la comissaria UE y i mëmbri dl govern.

Di 322 insegnanć dles scores ladines dla Provinzia da Balsan, ne à incö, lönesc al 1 de dezëmber, 82 nia laurè fajon para al scioper di impiegać publics. La porcentuala che à fat para a chësta protesta é insciö de 25,47 porcënt.

Al vëgn sciazè che sön le monn él plü co 35 miliuns de porsones che s’à taché le virus HIV. Baldi ne él atualmënter degöna cura, mo al é poscibl da archité le svilup dla maratia cun medejines. „La prevenziun y l’educaziun é fondamentales, deache l’AIDS é tres ćiamò n prigo che ne po nia gnì sotvaluté“, à dit l’assessuria por la sanité Martha Stocker.