Atualità

Centenar dla Pröma Vera:"Colié la storia por planifiché le dagní deboriada"

Recordé adöm por planifiché te na manira pazifica y critica le dagní: Chësc le messaje prinzipal dla presentaziun dles scomenciadies en recordanza dl centenar dla Pröma vera mondiala (ingres dla Talia tl 1915) incö (02/04) a Balsan. Por sostigní n’elaboraziun storica che coliëia le cultures desfarëntes fej la Provinzia de Balsan rové adöm de plü raiuns, grups linguistics y generaziuns.

Cater comëmbri dla Junta á presenté incö les scomeciadies en recordanza dl centenar dla Pröma Vera Mondiala: (d.m.c.) Christian Tommasini, Arno Kompatscher, Philipp Achammer y Florian Mussner. Foto: USP/ohn.

Analisé deboriada por nia ne desmentié y por colié les cultures de recordanza desfarëntes: Le presidënt dla Provinzia Arno Kompatscher á presenté incö, jöbia ai 2 de aurí, adöm ai assessurs por la cultura Florian Mussner, Christian Tommasini y Philipp Achammer na suraodüda sön dötes les scomenciades y manifestaziuns che vëgn metüdes da jí chësc ann por recordé i avenimënc dla Pröma Vera Mondiala te Südtirol y tl’Euregio. Le presidënt Kompatscher á recordé che cun l’ingres dla Talia tl 1915 á la vera atoché te na manira direta y tragica le raiun dl Tirol y che á porté al confin dl Prener cun la separaziun dal Tirol. „L’odüda zoruch sön i avenimënc y les soferënzes dla Pröma vera ne dess nia ma ester n’ocajiun por recordé mo ince por ciaré inant y lauré adöm. Aldedaincö él porchël important da recordé deboriada por renforzé le messaje dla pesc che le proiet Europa rapresentëia“, insciö le presidënt dla Provinzia.

La manifestaziun plü importanta te chësc vers sará l’incuntada ai 23 de má dl 2015 a Desproch, olache rapresentanc de döta l’Euregio tignará na manifestaziun de comemoraziun dal titul „I punc por la pesc“. La comemoraziun de avenimënc dan 100 agn dess gní organisada a na moda che döta la jënt dl'Euregio vëighes chësc recort sciöche na poscibilité d’incuntada di grups linguistics.La sfidada particolara é che tl Südtirol él cultures de recort paraleles. La Junta provinziala á porchël contaté indöt 337 istituziuns locales danter Comuns, comisciuns dla cultura, lies y assoziaziuns culturales de döta la Provinzia por ti damané da colié dötes les scomenciadies te n portal unich, http://www.14-18.europaregion.info/, olache an po ciafé informaziuns ütles sön l’ann tematich te döt le raiun danter Desproch y Trënt y olache an po ince publiché scomenciadies y proiec che reverda la Pröma vera (por plü informaziuns: info@europaregion.info). 

L’assessur por la cultura ladina Florian Mussner á recordé l’importanza dla creaziun de na cosciënza storica coletiva danter dötes les generaziuns y grups de lingaz: „Öna na scomeciadia che i oress alzé fora é stada le iade dles recordanzes, olache 150  jogn y jones á albü la poscibilité da inrescí i avenimënc storics por recordé adöm, mo ince por costruí adöm na cultura dles recordanzes coletiva.“ L’assessur Mussner á spo recordé che le frunt dles Dolomites á mudé cotan la vita di soldas y dla popolaziun zivila, dantadöt ince chëra dles ëres, che ne messâ nia ma se fistidié dla familia mo ince dl laur söl lüch y dles ativites economiches dla vita da vigni dé. „I avenimënc y les soferënzes de chësc capitul tragich dla storia á lascé mersces tles porsones singules mo ince tla coletivité dla popolaziun ladina y nosta responsabilité é chëra da motivé les porsones da analisé te na manira critica chisc avenimënc düc adöm. Na buna cooperaziun nes porta a n’Europa pazifica, te chëra che les porsones pó vire en pesc deboriada“, insciö l’assessur Mussner. L’Assessorat por la scura y cultura ladina mët da jí por chësta ocajiun de plü scomenciadies, danter l’ater n valgügn proiec culturai en colaboraziun cun les scores, n concurs artistich, publicaziuns didatiches y leterares.

Le vizepresidënt dla Provinzia, Christian Tommasini á recordé te süa relaziun de plü scomenciadies, danter l’ater le percurs tematich multimedial „Nel cerchio dell'arte - Conflitto" tl Zënter cultural „Trevi“ a Balsan che vëgn metü da jí en colaboraziun cun le Museum de ert contemporanea de Trënt y Rovereto „MART“. Tres chësc proiet vëgnel analisé la vera dai punc de odüda dl ert cinematografica, dla fotografia, dla leteratöra y dl ert. Sciöche l’assessur por la cultura todëscia Philipp Achammer á recordé gnarál presenté ai 9 de jügn dl 2015 a Balsan la publicaziun „Krieg in den Alpen / La guerra italo-austriaca“ de Oswald Überegger (Zënter por storia regionala) y dl storich talian Nicola Labanca. „Dlungia les scomeciadies tl ciamp cultural organisëia le Departimënt Scora y Cultura todëscia plü proiec tles scores che dess ti porté plü daimpró ai mituns i avenimënc dl confllit mondial danter i agn 1914 y 1918 por sotligné l’importanza da formé deboridada n dagní de pesc“, á stlüt jö Achammer.

rc

Galaria dales fotografies