Atualità

Storia dla vedla stredes tla Val Badia: mostra a Al Plan

USP - N capitul dla storia de frabiché stredes iel dal ultimo fin dl’ena da udëi tla Cësa dl parch naturel Fanes-Sennes-Braies a Al Plan de Mareo. Nchin ala fin de utober iel da udëi na mostra de coche l fova unì frabicà la streda da La Ila nchin sun Valparora. L Archif provinziel de Bulsan mostra a chësta maniera nce culegamënc danter l frabiché stredes y l svilup turistich.

La giaurida dla mostra cun cunservator provinziel Leo Andergassen, Renato Sascor dl Ufize provinziel per parcs naturei, l’archiviaria Christine Rolio y Tone Gasser per l Istitut ladin Micurà de Rü.

Proiec, fotografies y documënc dla streda danter La Ila y Valparora testemunieia nia me l frabiché ma nce dut l svilup che ie unit a se l dé de cunseguënza. N ucajion dl di europeich dl monumënt 2010 cun l motto “muvimënt de cultura” à l Archif provinziel de Bulsan njenià n cunzet per na mostra che ie unida giaurida n sada passeda ai 25 de setëmber dal cunservator provinziel Leo Andergassen, l archiviaria Christine Rolio, deberieda cun Renato Sascor dl Ufize provinziel per parcs naturei y Tone Gasser per l Istitut ladin Micurà de Rü. L material metù ora vën dal ufize statel per frabiches ziviles che ova la cumpetënza dan che l Statut de Autonomia fova jit n dorva.

La Val Badia se à giaurì n var al iede cun l frabiché de stredes. Nchin a mez l 19esim centené fovela sciche truepa d’autra valedes da mont, mo destacheda dala gra rë de stredes. Dal 1888 nchin al 1892 fovel unì fat la streda sota l’aministrazion d’Austria. L ann 1909 fova unì giaurida la gran streda dla Dolomites danter Bulsan y Cortina. De cunseguënza fovel pona unì fat la stredes da na pert ora tla Val Badia.
Una de chësta stredes ie l toch danter La Ila y Valparora documenteda tla mostra a Al Plan. Bele tla prima viera mundiela ova chësta streda gran mpurtanza per l militer d’Austria ajache la fova la via plu curta per ruvé a Cortina y tl Veneto. N ova scumencià a frabiché la streda l ann 1918. Do la viera, do che l raion ie ruvà pra la Talia ne iel nia plu unì laurà inant.

Te vel pertes ie i lëures pona inò jic inant ti ani 1938 nchin 1942 y nce tlo iesi unic fermei cun la fin dla viera. Permò ti ani 50 ie i proiec unic cuncretisei de fin. L svilup turistich ne à prufità de uni streda y cun l crëscer dl turism se damandoven nce de miëura stredes.

La mostra tla cësa dl Parch naturel a Al Plan ie mo da udëi nchin ala fin de utober. La cësa ie davierta da merdi ala sada dala 9.30 ala 12.30 y dala 16.00 ala 19.00. Nfurmazions plu avisa giaten cherdan su l 0474 506120.

as

Galaria dales fotografies