Atualità

Giaurì la mostra dla ferata de Gherdëina tl Museum Ladin

USP – Tl Museum Ladin Ciastel de Tor iel (ncuei) ai 27 de mei unì giaurì una dl’atrazions plu mpurtantes da chëst ann, la mostra sun la ferata de Gherdëina danter lecorc y vijions. 95 ani do che chësta ferata fova furneda l prim iede possen jì a ti cialé a modiei, documënc uriginei, video y passa 100 fotografies. Nchin ala fin de utober puderan tl Museum Ladin nce paredlé la vijions da ntlëuta cun proiec de na ferata al didancuei.

Tl Museum Ladin iel da udëi la mostra de lecorc y vijions dla ferata de Gherdëina. Sun la foto la stazion te Sëlva.

Che la ferata de Gherdëina ie mo for drët sentida danter la populazion se à dat da ntënder pra la giaurida dla mostra. Othmar Parteli, diretëur dla Repartizion di Museums provinziei y l presidënt dl cumité scientifich Heinrich Huber à rujenà dl valor che chësta mostra à te nosc tëmps. L diretëur dl Museum Stefan Planker à purtà dant n cheder dla vijions che n ova abù dan passa n secul canche n se ova prejentà a Viena per giapé la ferata te Gherdëina. Sciche curadëur dla mostra à ël nce abù n gran mpëni a abiné ca da de plu archives esponac uriginei che testemunieia tëmps de ciarestia y svilup turistich te Gherdëina. Elfriede Perathoner à cuntà de nrescides che ie unides fates sun la ferata. Gran plajëi per la culaburazion cun l Museum Ladin te chësc proiet à mustrà l ambolt de Sëlva, Peter Mussner. La mostra sarà d’inviern, da nuvëmber nchin fauré, nce da udëi tl Tublà da Nives te Sëlva.

La mostra sun la ferata de Gherdëina vën prejenteda 10 ani do la giaurida dl Museum Ladin, canche n se à tëut dant de traté argumënc dl tëmp che passa. 50 ani do che la ferata ne n’ie nia plu n funzion iela resteda n simbol dl tëmp che passa, propi ajache la ferata ie jita ite tl cuer de duc chëi de Gherdëina che ie furnei limpea, descedan de gran emozions y lascian truep lecorc. Chësc possen nce ntënder metaforicamënter. Cialan da viere ora vëijen l paesaje che, man man che n furnea inant, nes mucia sot’ora ajache n l vëigh mé per puec mumënc. N se lecorda mé cërta cosses dl viac, chëles plu mpurtantes o nteressantes ma dantaldut chëles che nes à tucà plu emotivamënter. Pra la stazions al incontra an l mesun de se fermé, y nsci de usservé plu giut ajache l ie l mumënt ulache la ferata sta chieta, n à plu dl'aurela, n po se fé pensieres sun cie che suzed te chël post.
“La “stazions” possen paredlé cun la funzion de n museum che à l duvier primèr de “fermé l tëmp” tenian su, reperc o cosses, lauran ora proiec o tematiches cialan de se lecurdé dl tëmp passà a na maniera che la persona se desmence nia de chëstes, che les vënie scunedes y purtedes inant ala generazions dl daunì” à dit Stefan Planker.

Tla mostra vëniel dat na bela lerch a duc i mpënies y ala vijions che Josef Rifesser ova abù al scumenciamënt dl 1900 canche l ova metù su n cumité che se cruziesse che l unisse fat na ferata da Tluses nchin a Urtijëi.
La mostra lecorda la ferata y mostra su la tapes plu mpurtantes de si storia: dai primes proiec a si realisazion ntan la Gran Viera, dal passé dla gestion sot al stat talian nchin a canche la ie unida tëuta ju, dala particulariteies coche nzidënc y desgrazies ala costruzion di viadoc, puenc o tuniei. Nsci saral da udëi truep documënc tëuc ora dai archifs, esponac y pec che à da nfé cun la ferata, coche diaresc che lecorda i mumënc dla viera, lëures fac a man che i perjunieres rusc giamiova sun velch da maië, ma n puderà nce scuté su ntervistes a testemonesc, cialé films che reverda la ferata y nchinamei cialé ora da n vier de n “vagon” y fé n viac virtuel da Tluses nchin te Plan.

---
Museum Ladin Ćiastel de Tor
telefonn 0474 524020,
web www.museumladin.it, e-mail info@museumladin.it

as

Galaria dales fotografies