Atualità

Tradizions y autere de Gherdëina n Lunesc de Pasca tl Museum Ladin

USP - N lunesc de Pasca uniral tl Museum Ladin a San Martin prejentà i resultac dl proiet europeich ECHI. Dala trëi domesdì puderan danterauter udëi na postazion multimediela cun film sun la tradizions de Gherdëina cun prejentazion y benedescion de n autere dl 1899.

L’usanza de jì a tré zedules fej pert dl patrimone culturel nia materiel che, tl cheder dl proiet ECHI, unirà prejentà n Lunesc de Pasca tl Museum Ladin (foto Museum Ladin).

L proiet E.CH.I (Etnografie italo-svizzere) se stiza sun na cunvenzion Unesco dl 2003 che vëija dant de defënder y mantenì l patrimone culturel nia materiel. Per mantenì chësc patrimone iel te na cunlaurazion sëura la sëida dla Talia y Svizra unì laurà cun la medema metodologies scientifiches. L proiet de tueda, cataloghisazion y prejentazion al publich ie unì realisà ti Ciantons svizeri Vallais/Wallis, Tessin, Grijons, tla regions Lombardia, Val d'Aosta, Piemonte y tla Provinzia de Bulsan cun l Museum Ladin Ćiastel de Tor.

L Museum Ladin à cris ora de dediché la nrescida a Gherdëina. L'idea fova chëla de se limité a na valeda sëula, ma te na maniera sistematica y cumpleta. Nscì iel unì nciarià l etnologh y antropologh ladin Emanuel Valentin de fé n nventar dl patrimone culturel nia materiel. Si ncëria fova chëla de tué do, nriescer, documenté, analisé sun l ciamp, cataloghé y nventarisé i bëns culturei nia materiei. 


La nrescida à metù man cun la documentazion audio de Radio Gherdëina, dla lingia de trasmiscions "Jënt conta dla vita da zacan" de Oswald Rifesser y Georg Delago, trasmiscions che ova scumencià ti ani '80. Chisc bëns culturei nia materiei ie unìi fermei tres documentazions audio, video y scrites.

Sun la basa de chësta documentazion iel unì fac diesc videos che unirà prejentei tl Museum Ladin Ćiastel de Tor a San Martin n Lunesc de Pasca ai prim de auril dala trëi domesdì. Chisc filmac conta dla tradizions y usanzes prinzipeles de Gherdëina che manacia de jì perdudes.

La documentazion cumpleta cun schedes, video y auter material, nia mé dl Museum Ladin, ie nce da udëi proscimamënter per ntier sun na plataforma web. Nsci sarà l gran valor dl proiet nia mé chël de avëi na documentazion per la jënt dl post, ma de pudëi se paredlé tl raion dl'Elpes.
La plataforma web sarà per la pert che reverda la crida dl patrimone nia materiel te plu lingac, danter l auter nce per ladin. Che tl sit de chësta dimenscions y dantaldut tl plu mpurtant nchin sën sun i bëns nia materiei a  livel naziunel sibe prejënt nce l lingaz ladin ie dessegur n gran valor y renfurzamënt per la cultura ladina.

I films y la postazion multimediela dl Museum Ladin ie duc canc da pudëi audì y liejer te cin lingac: ladin, tudësch, talian, nglëisc y franzëus.

Nce l savëi da ziplé y la tradizion dla produzion de auteresc fej pert dl patrimone nia materiel, nce sce l prudot finel ie pona n obiet materiel. Nsci iel nce unì laurà tl cuntest dl proiet ECHI sun chësc savëi tecnich. N ucajion dla festa uniral prejentà n autere che l Museum Ladin à abù l mesun de cumpré ju. L autere, fat tl 1899 da Ferdinand Stuflesser de Petlin, fova unì vendù a Padua per la capela dl Antonianum di Gesuic. Do che la capela ie unida scunsacreda, tl 2009, iel inò ruvà te Gherdëina. L Museum Ladin l'à cumprà ju y metù ora per documenté l fatëur economich tan mpurtant per la valeda de Gherdëina y nsci per arichì si mostra permanënta. L autere ie de feter 4 metri aut y 2,40 metri lonch. Dlongia l autere saral nce da udëi n dessëni uriginel fat plu da giut coche un di mëudl per la produzion de auteresc. Pra chësta ucajion unirà nce l'autere benedì. La manifestazion unirà acumpanieda dala grupa de ciantarines "De Cater".

---

De plu nfurmazion: Proiet E.CH.I per nrescì y dé inant l patrimone culturel nia materiel de Gherdëina

www.echi-interreg.eu
www.museumladin.it
www.ev-aa.org

usp

Galaria dales fotografies

Museum Ladin: resultac dl proiet ECHI y autere de Gherdëina

Heinrich Huber: valores a tradizions y usanzes

Emanuel Valentin: proiet ECHI per l raion de Gherdëina

Stefan Planker: autere de Gherdëina tl Museum Ladin