Atualità

Relaziun al bilanz de Kompatscher: arpejun, diversité, daurida

Renforzé l’arpejiun, valorisé la diversité, romagn daverc al’Europa: chëstes é les diretives dla Relaziun al bilanz dl presidënt Arno Kompatscher.

Le presidënt Kompatscher tratan la relaziun al bilanz tl Consëi provinzial (Foto USP/rm)

Cun la Relaziun al bilanz 2017 á le presidënt dla Provinzia Arno Kompatscher presenté incö al plenum dl Consëi provinzial le contignü dl documënt strategich da 5,636 miliarg de euro. Amplié les sperses de manajamënt dl Südtirol, mioré ciamó deplü la cualité dla vita, renforzé l’arpejiun de düc trëi i grups de lingaz: chisc é n valgügn di obietifs prinzipai dla relaziun dl Presidënt, che dess gní arjunc tres le potenziamënt dl’autonomia, n percurs che á porté cina sëgn tröpes sodesfaziuns. Le bilanz, á dit Kompatscher, é te chësc vers le stromënt zentral de gestiun pro le svilup sozial y economich.

Rajonan dl’autonomia á le presidënt dit che “i sun n sostignidú de n'autonomia dinamica che se svilupëia tres inant. Deperpo che la proposta dla reforma costituzionala n’á nia ciafé la maioranza a livel statal, á les litadësses y i litadus dl Südtirol lité a na manira tlera de sce pro le referendum por la reforma costituzionala bele aprovada dal Parlamënt”. Por Kompatscher ó chësc resultat dí che la junta provinziala de Balsan mëss jí inant cun les tratatives cun le Govern a Roma por svilupé inant y lauré fora l’autonomia: ”naota messunse cherié les condiziuns por che al pois gní fat zënza risć les reelaboraziuns dl Statut d’autonomia, che vá debojëgn dal 2001 incá, en acordanza, sciöche al foss sté preodü dala clausola de sconanza aladô dla reforma costituzionala.”

Le proiet dl bilanz provinzial aprové dala Junta provinziala ai 25 d'otober dl 2016 tol ite n volum total de 5,636 miliarg de euro. Do avëi trat jö cunc d'ordin de 304 miliuns de euro y l'amüdlada dl contribut por ressané le bilanz dl stat de 476 miliuns de euro, vëgnel fora n bilanz dan man de 4,856 miliarg de euro. Le bilanz da adoré s'arbassa insciö de 42 miliuns de euro devers l'ann passé. Te plü ciamps vëgnel impó a se le dé n aumënt sciöche por ejëmpl ti ciamps sanité y sozial cun 45 miliuns de euro por 100 doturs y 120 infermiers implü y por l'assiguraziun de cura. Al röia ince lapró tl 2017 54 miliuns de euro por le contrat de “intercomparto” nü por i dependënc publics.

La Junta provinziala vá inant sön le tru di alisiramënc dles cutes. Les aziëndes locales vëgn insciö renforzades deache ares é plü competitives y ares n'aprofitëia che al vëgn consumé deplü. Chësc cheriëia indô posć de laur. „Nia düc n'é incö contënc che la Junta provinziala á sostituí le sistem di contribuc a sprinza cun chël di alisiramënc dla cuta. Sce i esson orü se fá la vita scëmpla, spo esson mantigní le sistem a sprinza. Deache cun contribuc él plü saurí che an vëgnes litá ciamó n iade ciodí che al é plü reconescënza politica. Nosc sistem da sëgn se damana na gran disciplina politica. Mo nos sun dla minunga che le sistem nü ne sides nia ma sostanzialmënter plü efiziënt, mo che al portes ince pro cotan a smendrí la burocrazia“, á dit Kompatscher.

N’atenziun particolara ti vëgn dada dal bilanz 2017 al’ocupaziun, olache al é nezesciar de plü vari por rové al travert de 80 porcënt d’ocupaziun cina l’ann 2020. Le Presidënt á recordé che i aiüc vëgn da n sostëgn miré dl’economia y dales alisiraziuns dles cutes. Aladô dla lege provinziala sön le svilup y le sostëgn dles families tl Südtirol é le mioramënt dla compatibilité de familia y profesciun un di fins zentrai, dlungia le sostëgn finanziar y le renforzamënt preventif dles families. La Junta á ince aumenté le sostëgn tl setur dles families cun indöt 75 miliuns de euro a desposiziun por le 2017 en confrunt di 41,5 tl 2006 conscidran ince l’architada dles nasciüdes. Tl setur dla formaziun, á recordé le presidënt Kompatscher, „s’aspeta tl ann de scora 2017/2018 n valgügn dovëis fondamentai. I laurarun fora la lege provinziala sön i organs colegiai tles scolines y tles scores che la Junta provinziala ó realisé te na manira da lauré partizipativa.“ N punt frëm dla formaziun scolastica tl Südtirol restará le plurilinguism che é na richëza personala che ampliëia l’orizont, na cualificaziun por le marcé dl laur y n gran vantaje por la competitivité locala. Atuaziun concreta ciafará ince tl 2017 le pat por le lernerat lauré fora dala Junta l’ann passé.

Tl setur dl frabiché él ince preodü ressurses ajuntives cun13,5 miliuns implü por le frabiché abitatif. „Cun chësc él a desposiziun tl ann che vëgn feter 140 miliuns de euro por le frabiché abitatif alisiré, l’acuisiziun de sperses por le frabiché abitatif alisiré, le sparagné abitatif y les antizipaziuns sön les detrates dales cutes. Implü orunse sostigní cun mesi publics modí d’abitaziun nüs, sciöche por ejëmpl le social housing y le co-housing, y ince modí d’abitaziun y de vita che tëgn cunt dl'eté“, insciö Kompatscher.

Por podëi mantigní y mioré le standard y la cualité de vita mëss le Südtirol podëi gní arjunt da defora te na manira plü scëmpla. La Junta provinziala laorará porchël cun gran impëgn sön i proiec dla ferata che vá sura i confins fora. „L'ampliamënt y le mioramënt di coliamënc sön les scines sides te nosta provinzia che da defora gnará a s'al dé daldöt aladô dla strategia sön le clima "Energia-Südtirol 2015", por chëra che al vëgn odü danfora n plann strategich integratif de mobilité eletrica“, spliga Kompatscher.  Le presidënt dla Provinzia á te chësta ocajiun ince sotligné le proiet le proiet di "Green days“ cun le fin da regolé damí le trafich sö por i jus dolomitics y da i valorisé te chësta manira „na politica dl ambiënt y la sostignibilité ne vá nia ma a bëgn dla popolaziun locala, mo al n'aprofitëia ince le turism“.

N’importanza particolara tl bilanz provinziala á i seturs dla sanité y dl sozial. „Por la sanité vëgnel dé fora n cuarto dl budget. Chi che dij che l’Aziënda sanitara vëgnes desfata por gaujes de sparagn dess analisé damí le bilanz“, á stlarí Kompatscher. La reforma sanitara aprovada garantësc sorvisc de cualité de dorada lungia sön döt le teritore y te na manira particolara ti raiuns da munt, á dit le Presidënt. „Al ne é preodü degun smendrimënt dla cuantité di lec tles strotöres rurales, mo cinamai n aumënt di posć. L’obietif dla reforma sanitara é da cherié n’aziënda che sides buna da respogn ales esigënzes di zitadins cun prestaziun de cualité alta.“ Le presidënt á recordé che aladô dles inrescides ASAT é la porzentuala de families che manacia da rové tla puerté restada dal 2003 inant söl 16,6 porcënt y che i mesi por assiguré les prestaziuns soziales ai zitadins é aumentades a 468 miliuns de euro.

Tla relaziun él naturalmënter ince gnü inserí la tematica dl’Europa: ince sce la chestiun di muciadus é restada tres atuala él impó sté meso da lascé le confin dl Prener davert, á recordé Kompatscher. „Al ne é nia poscibl che ma na pert di Stac t’Europa fejes döt, aladô dles desposiziuns europeiches messass düc i Stac mëmbri fá süa pert. La Talia ne pó nia gní lasciada da sora sön la chestiun di profugs“, á recordé ciamó n iade Kompatscher. Te chësc contest á le presidënt dla Provinzia rengrazié „düc chi che á daidé para pro l’acoliënza y l’assistënza di muciadus“. Le prinzip por n’integraziun garatada resta le conzet de „motivé y daidé“ por che al ne vëgnes nia ma amplié l’oferta a desposiziun di migranc, mo ince la desponibilité da orëi se ativé por s’integré.

Da d’altonn dl 2017 sarál la Provinzia de Balsan che podará manajé le coordinamënt dl’Euregio: „ Nosc obietif sará chël da renforzé le spirit dla fondaziun dl’Europa che é les Regiuns sciöche lian de coliamënt di raiuns ala cornisc europeica, por che al vëgnes a se le dé indô n spirit de portignënza y comunanza t’Europa“, á stlüt jö le presidënt perian i rapresentanc di grups linguistics da ne costruí degönes barieres nöies te Südtirol. „Te n clima de conflit ne gnarál dessigü nia a se le dé n spirit de comprenjiun y de sensibilité, porchël él important da jí inant sön la strada dl dialogh y di compromisc“. Al é insciö nezesciar da lauré deboriada „por na cosciënza sterscia te nosta storia y de nostes tradiziuns, respetan vignun, valorisan la pluralité y restan daverc al’Europa.

USP

Galaria dales fotografies