Atualità
Dé dla memoria: pinsiers di assessurs provinziai ala scora
OSP – “I messun recordè, tignì i edli daverc y agì cun cosciënza y responsabilité, por che de te’ tragedies ne sozedes nia ciamò n iade”, à sotligné i trëi assessurs ala scora Otto Saurer, Luisa Gnecchi y Florian Mussner en gaujiun dl 60ejim aniversar dla liberaziun dl ciamp de conzentramënt de Auschwitz che toma doman, ai 27 de jenà 2005. En chësc dé vëgnel recordè les vitimes dl nazism.
“I ne podun nia nes desmentié de sciöche al é gnü copè sis miliuns de porsones, la maiù pert iüdes, inće sce i ne l’ùn nia vit personalmënter”, ghira i trëi assessurs provinziai en ocajiun dl Dé dla memoria. I nazisć ne porseghitâ nia ma iüdes, mo inće porsones de d’atres religiuns, les porsones plü debles dla sozieté, jënt che n’ê nia a öna cun le rejim y che daidâ porsones porseghitades. Inće a chësc messésson ponsè, mina Mussner, Gnecchi y Saurer. Al é da se damanè ćiodì che le protagonist de chësc capitul tan scür dla storia à albü tan dî alalungia le podëi te n’Europa zivilisada, che ê pö le zënter dla cultura, dla filosofia, dl’ert y dl dërt. “I ùn le dovëi de se recordè di fać sozedüs tratan le tëmp dl nazism por che le passè dl tëmp ne lasces nia tomè döt tla desmentianza. Al é important avëi le coraje de s’oje y ćiarè zoruch ... de daurì l’armè dla dodanza sön i massacri spaventusc y i esperimënć crödi sön les porsones. – Nos sciöche porsones responsables de scores y istituziuns de formaziun orun sostignì les amoniziuns di testemoni de chël tëmp por portè inant la cultura dla memoria y por sotrissé cun nosta forza de convinziun ch’al é da se fà pinsiers sura l’Olocaust. La memoria é la fondamënta dl dagnì” à alzè fora i assessurs. Le Dé dla memoria ne dess nia ma ester n dé por ponsè sura mo inće n’ocajiun de ponsè ai valurs importanć ch’i ùn. Dantadöt la jonëza dess ester informada. “I oresson incorajè na cultura dl dialogh y dl vire adöm en pêsc sura i confins nazionai fora. Da co che al vëgn tut sö porsones de d’atres nazionalitês capëscion la cultura de n paîsc. La basa dl comportamënt dles porsones vëgn metüda te scora y te istituziuns de formaziun” à dit i assessurs. Al ô ester porchël na memoria via a na manira che i spirić dl tëmp passè ne renasces nia, magari sot a d’atres formes. L’invit di assessurs é porchël chël de agì cun responsabilité y cosciënza por che l’antisemitism, la xenofobia mo inće le sënn y les iniustizies soziales, che é stà i germs de chësta tragedia, ne mëtes mai plü pé te na te’mosöra sön chësc monn.USP
