Ndicazions nueves per la scolines ladines
USP – Per la scolines dla valedes ladines iel unì laurà ora ndicazions provinzieles nueves che tën cont dla situazion particulera cun de plu rujenedes. La ndicazions provinzieles dla scolina vëij danterauter nce dant de tenì cont dla cumpetënzes y dla situazion ndividuela di mëndri dla scolina. La ndicazions dates pro dal Guviern Provinziel de Bulsan unirà sën lauredes ora operativamënter y ntegredes man man tl’atività dla scolines.
Cun la ndicazions nueves se gëura per la scolines dla Val Badia y de Gherdëina la streda per adaté mo miec si atività ai bujëns ti tëmps. La se trata de n mparé globel che tol ite truepa pertes dl crëscer di mëndri. L’ativiteies se basa sun l prinzip pedagogich dla co-costruzion te chëla che l nseniamënt di plu pitli vën fat tres mpëni dla educadësses y nce dl mpëni dl singul nstës. La metodologies dla scolina uel nce arjonjer che i pitli se rënde cont de cie che i mpera y a ce maniera che i l mpera.
Mpurtant iel tenì cont individualmënter dla cumpetënzes y dla biografia di mutons y dla mutans dla scolina. “Nsci possa l’educadëssa y l mënder costruì deberieda savëi, cuscienza y esperienza” dij la diretëura dla scolines Edith Ploner. “Ti urientamënc iel nce tenì cont dl valor dla socialisazion y n balanz sann per i pitli”. L svilup di mëndri tla scolina depënd dassënn dal bon raport cun l’educadësses. Tl nseniamënt iel damandà de udëi individualmënter i pitli per udëi ora si pertes stersces, de lauré sun chëstes y dles sustenì.
La scolines ti luesc ladins ie te na situazion particulera per via dla trëi rujenedes y cultures, ma daniëura tl respet dla rujeneda dl’oma ladina udù dant dal Statut de autonomia. For plu y plu ie la situazion nce particulera per via dla pruvenienza desvaliva di mëndri. I medri ruva te scolina cun esperienzes y cunescënzes drët defrëntes n cont de rujeneda, cultura y maniera de viver. Cun pruvedimënc mirei y adatei al’età, vëniel te scolina unit ncontra a chësta situazion, sustenian la trëi rujenedes. L plurilinguism y l se giaurì a d’autra cultures ie valores pedagogics y sozio-culturei de basa. L sustëni ala cumpetënza de rujenedes à l fin che i mëndri giape nteres ala rujenedes y legrëza a rujené.
Permez ala ndicazions dla scolines tudësces tla Provinzia de Bulsan, iel per la scolines ladines mo unì ntegrà trëi pertes. Dantaprima l sustëni dla trëi rujenedes cun n cunzet spezifich. Tla valedes ladines à la religion na gran tradizion y de chësc aspet dëssel nce unì tenì cont tla scolina. Plu da daujin iel nce unì jit ite sul nseniamënt dl muvimënt. “L ne vën nia sburdlà massa cun la tecnologies nueves te chësta età ulache la se trata n iede de rafurzé d’autra cumpetënzes” dij la diretëura.
La basa dla indicazions per la scolines ladines ie unida sëurantëuta dala scolines de rujeneda tudëscia che l prufessëur Wasilios Fthenakis à laurà ora deberieda cun n cumité de redazion dl Ispetorat tudësch. La grupa de lëur che à laurà per cater ani sun la indicazions provinzieles per la scolina ie nce metuda adum da educadësses, espertes y esperc ladins.
Da pert dla singula scolines ladines fovel unì dat ju na minonga sun chësta indicazions y nsci iel unì ntegrà la pertes spezifiches per la realtà ladina. La diretëura Edith Ploner à curà la coordinazion per anjenië y adaté i urientamënc per la scolines ladines sun ncëria dl ntendënt Roland Verra che à nstës laurà pea per verscion finela. Da pert dl ispetorat y dla direzion, deberieda cun grupes de lëur vala śën de lauré ora la indicazions per la pratica da uni di de chësta indicazions a na maniera de realisé i prinzipies te na forma adateda ai pitli dla scolina.
as
