Politica | 11.07.2012 | 14:52

Bulsan y Trënt derberieda per fé valëi l’Autonomia a Roma

USP – La situazion ie tan sussot che la jontes provinzieles de Bulsan y Trënt se à metù adum per se paré dala invajion normativa da pert dl Guviern Talian te si mpëni de ressané la finanzes stateles. La doi jontes provinzieles deberieda cun i assessëures regiunei à tla senteda de crisa, (NCUEI) ai 11 de lugio a Bulsan, fat ora de se damandé n’ancunteda de prëscia cun Mario Monti per marciadé ora tant che la provinzies dëssa paië y per fé valëi l respet dl’Autonomia.

L Stat spënd feter 400 milion de euro per si servijes (cun l militer) tl Südtirol y pertënd de ndut 1.300 milion de euro dala provinzia de Bulsan. Chësc ie passa trëi iedesc mo n tant che l ne dà ora. Per curì l debit publich à l Guviern damandà 800 milion sëuraprò ai 500 milion che fova bele unic segurei tl’Acurdanza de Milan. Per avëi na mesura de referimënt: l bilanz provinziel de Bulsan ie udù dant per 5,1 miliardes de euro.

Te chëla che l Guviern Talian pertënd for inò velch de nuef dala provinzies autonomes per judé a curì l debit publich, ne vëniel nia respetà la normes d’Autonomia dates pro tres lege costituzionela. Tl’acurdanza che la Provinzies de Bulsan y Trënt ova dl 2009 fat a Milan, fovel unì fat ora cun l Guviern talian che l possa me unì fat mudazion ala pert de chëutes da paië al Stat cun tramedoi pertes a una. Chësc ne vën ultimamënter nia respetà. L Guviern talian pertënd scioldi y sparani te ciamps aministratives y de lege che ie de cumpetënza dl’aministrazions autonomes. Chësc reverda per ejëmpl l śaré mëndri spediei, smëndrì la cumpëida de liec ti spediei o l personal publich. Nce l’urganisazion di chemuns ie cumpetënza dla Regions autonomes y nia dl Stat. “Son a una de judé a ressané la finanzes dl Stat, ma ne azeton nia che l Guviern a Roma se mët dant co che on da aministré nosc ciamps de cumpetënza” à dit Luis Durnwalder do la senteda de crisa.

Per avëi plu pëis a Roma se à la jontes provinzieles de Bulsan y Trënt, deberieda cun i assessëures regiunei, metù adum per se damandé n’ancunteda de prëscia cun l presidënt di ministri Mario Monti. “Ulon marciadé ora na soma da paië a Roma, ma pona sarà nosc duvier de di ulà sparanië y co mëter ndrova i pruvedimënc” à dit l presidënt Durnwalder. A chësta maniera uel la doi provinzies autonomes garantì al Stat che l giata si pert. “Prejenteron mo n iede la pruposta de paië de plu a Roma de tant che l Stat spënt tlo da nëus, se sëurantulan perchël cumpetënzes nueves” à dit l presidënt dla Provinzia de Trënt Lorenzo Dellai. Chësc uel di se sëurantò l mpëni de curì na pert dl debit, ma nce sëurantò respunsabltà y - sciche à sorissà Dellai - l resieda de ciafië cun la ntredes che purterà l daunì. I assessëures provinziei y regiunei se pera che n puech al iede vëniel da pert de Roma for inò fat nvajions normatives tl’Autonomia. “Acurdanzes recunesciudes a livel nternaziunel muessa nce unì recunesciudes da n guviern tecnich” à dit Durnwalder, sorissan che la ne se trata nia me de scioldi, ma dantaldut dl’Autonomia. Sce l’ancunteda ne vën nia a se l dé uelen nce nfurmé l presidënt dl Stat Giorgio Napolitano, “ma zënza se damandé velch, ajache ne ulon nia l tré ite tla descuscion” à dit Dellai. Sce l ie debujën se damanderan n aiut dal’Austria. “A Viena ne rujenerons nia de scioldi, ma de nosc dërt d’Autonomia de pudëi nstësc tò la dezijion ulà sparanië” à sorissà l presidënt dla Provinzia de Bulsan.

I assessëures provinziei y regiunei ie drët tuchei dala maniera de se astilé dl Guviern Monti. Bulsan y Trënt à mustrà gran respunsabltà de judé a paië ju l debit publich, “l ie pa bën nce aministrazions che se refudea de judé. Perchël ne ne possel nia vester che l Guviern pertënd for inò da chëi che juda bele al Stat” à dit Dellai.

Danter i pruvedimënc fai ora dala doi jontes provinzieles iel nce de tré ite duc i parlamenteres dla region, de se paré deberieda fajan recurs dan la Chëurt Costituzionela y de mëter su deberieda na grupa de esperc che monitoreie cie che suzed y che lëure ora na nterpretazion giuridica.