Stüde Astat, Mussner: "I resultac nes conforta, i sun sön le dërt tru"
Cun gran plajëi á l’assessur Florian Mussner tut sö i resultac dl stüde ASTAT che reverda la conescënza di lingac dl grup linguistich ladin. „L’alta conescënza dles trëi rujenedes ofiziales é la desmostraziun de n sistem scolastich che funzionëia y le plurilinguism sará n pilaster important por le svilup de nosta mendranza“, insciö Mussner. Na sfida tl dagní sará le renforzamënt dl ladin scrit.
Aladô dl stüde ASTAT capësc y adora na gran pert di ladins les trëi rujenedes ofiziales dla Provinzia y é contënc dl insegnamënt plurilingual dl sistem scolastich paritetich. „Chësc é n dat che nes conforta y sön chël che i podun ince lauré inant: i valurs dla scora paritetica ladina y l’insegnamënt de plü rujenedes dal’infanzia insö á dessigü contribuí tröp a chësc resultat“, insciö l’assessur por la scora y la cultura ladina Florian Mussner.
Le stüde ASTAT sotlignëia inant che i abitanc dles valades ladines conësc i idioms ladins dal’infanzia insö (92 porcënt di intervistá cun badiot sciöche lingaz dla uma y 88 porcënt di intervistá cun gherdëna sciöche lingaz dla uma). Dër alta é ince l’adoranza dl ladin sön le post de laur. 88 porcënt di intervistá dl grup linguistich ladin detlarëia da adoré le ladin sön le post de laur, adöm cun le talian (75 porcënt) y le todësch (55 porcënt). „Da sostigní sarál ince tl dagní le prozes d’inserimënt dl ladin aldinfora dles valades ladines y al intern dl’aministraziun publica, olache al é ciamó poscibilités de ampliamënt. N'atra sfidada por le dagní sará da aumenté la competënza da scrí ladin“, insciö Mussner.Por ci che reverda l’insegnamënt di lingac a scora é i ladins ince i plü contënc (en relaziun ala popolaziun todëscia y taliana) dl insegnamënt scolastich dl secundo y terzo lingaz, mo na pert vëiga ince tl insegnamënt dl inglesc n pericul poscibl por i atri idioms. „Chiló sarál ince important da trasmëte l’insegnamënt dl inglesc sciöche n’oportunité, na poscibilité implü por podëi se möie t’Europa y che sará ince dër d’ütl por la cariera profescionala tl dagní“, insciö l’assessur Mussner.
Por ci che reverda l’identité se definësc na porzentuala de passa l'80 porcënt dl grup linguistich ladin sciöche „Ladins“, por ci che reverda le grup todësch é la porzentuala plü alta la definiziun de „Südtiroler“ cun 80 porcënt, incër le 60 porcënt dl grup linguistich talian se vëiga le plü dlungia ala denominaziun „italiano“. La valutaziun positiva dla convivënza dla gran pert di intervistá dl grup linguistich ladin nes desmostra che le plurilinguism vëgn odü sciöche na richëza culturala y soziala, insciö Mussner. „L’intlujiun soziala, la convivënza y la partezipaziun restará inant i valurs prinzipai dl svilup dles scores tles valades ladines“, insciö Mussner.
Le „Barometer linguistich dl Südtirol“ é na inrescida periodica dl’ASTAT che analisëia la situaziun atuala sön l’identité linguistica y sön l’adoranza di lingac tl Südtirol. I resultac dl'inrescida che reverda le 2014 é gnüda fata sön na basa de indöt 3mile zitadins. Döt le stüde pó gni consulté tlican chiló. N ressüme da pert dl Astat é gnü injunté.
rc
