Kompatscher sön le bilanz de previjiun 2016: Mëte te na rëi le Südtirol
„Renforzé le Südtirol sciöche lerch vitala y pilaster economich de stabilité. Nosc obietif prinzipal sará tl dagní da mët le focus sön l’impëgn y l’esigënza da posizioné le Südtirol te na rëi cun plü partners y sön plü liví“: tla relaziun sön le bilanz de previjiun 2016 presentada incö (11/12) tl Consëi provinzial á le Presidënt Arno Kompatscher presenté so conzet por le terzo ann de legislatöra.
Dan dal plenum dl Consëi provinzial á le presidënt Kompatscher presenté le conzet che fajará da cornisc al’aziun politica tl 2016: cherié na rëi incër le Südtirol ia, renforzé les relaziuns y i coliamënc che reverda na vijiun ampla che passa dal’Europa ala mobilité, dal inovaziun cina ai ënc locai. Daurida tl vers dl’Europa ó ince dí s’inserí te na rëi ti seturs olache al é plü saurí da superé les sfidades y da anuzé al miú les oportunités che reverda l’integraziun europeica: „Por le Südtirol él trëi liví che á n’importanza particolara: l’Euregio, l’Arge Alp y la Macroregiun alpina“, sotlignëia Kompatscher. Y a düc chi che mina che la daurida ai raiuns vijiuns pois ester n pericul por le svilup dl’autonomia ti recorda le presidënt che „la sconanza y la proteziun dl’autonomia é les peres miliares de nosc program de laur.“ Öna de chëstes é le pat de garanzia cun le Govern, „che nes scona ince tl 2016 da intervënc unilaterai da pert dl Stat sön nostes finanzes y che garantësc na continuité y segurëza finanziara y de programaziun. En confrunt ales atres Regiuns é i 476 miliuns de euro de contribut por le ressanamënt dl bilanz statal bele gnü stabilí tl pat y ne aumentará nia.“ Kompatscher recorda ince le secundo pilaster: l’acordanza por la revijiun dl Statut d’Autonomia che le Südtirol aproará ma a condiziun che l’Austria sides ince a öna.
Le Presidënt analisëia spo le bilanz 2016, che contëgn ressurses finanziares da dé fora por 4,659 miliarg de euro y al é le pröm bilanz „armonisé“ (cornisc normativa desfarënta, seturs reorganisá, desponibilité dal scomenciamënt de döta la soma): „Sura le 57 porcënt dles ressurses finanziares gnará investides te trëi seturs d’intervënt: sconanza dla sanité, istruziun y dërt al stüde, politiches soziales y intervënc por la familia. Chisc é i seturs cun la priorité plü alta adöm ales politiches por le laur, la formaziun profescionala y le frabiché abitatif, cun chël che al vëgn garantí ocupaziun y ciasa.“ Les alisiraziuns fiscales por 210 miliuns de euro é confermades ince tl 2016, a chëres che al röia lapró les esenziuns por la pröma ciasa (11 miliuns de euro), l’estenjiun dla no tax area sön l’IRPEF che passa da 20mile a 28mile euro, de plü reduziuns fiscales sciöche la cuta dla trascriziun y tla cuta automobilistica. „Indöt gnarál a se le dé insciö 300 miliuns de entrades demanco, che resta porchël tles gofes di zitadins, dles families y dles impreses. Chësta é nosta rezeta por smendrí la dependënza dal’assistënza soziala y da garantí n aiüt al sostëgn individual zënza spëises burocratiches ajuntives“, stlarësc Kompatscher.
Por ci che reverda la reforma sanitara confermëia le presidënt Kompatscher da tó na dezijiun definitiva cina merz: „Ara ne se trata nia da sparagné o da stlü, mo da reorganisé la sanité te na manira da podëi afronté y superé les sfidades che nes vëgn scrites dant dal mudamënt demografich y dala mancianza de doturs.“ Öna de chëstes é, por ejëmpl, l’aumënt de passa le 40 % di over 65 cina l’ann 2030. „Öna dles fondamëntes sará da mëte l’atenziun sön le potenziamënt dl’assistënza sanitara sön le teritore, sön l’inserimënt di set ospedai provinziai te n sistem de assistënza deferenziada, integrada y coliada, sön la garanzia de na sostenibilité finanziara de dorada lungia.“. Döes é ince les reflesciuns de Kompatscher sön la chestiun di migranc: da öna na pert n impëgn plü gran tla scombatüda ala meseria y tla prevenziun de crises diretamënter ti Paisc de provegnënza di migranc („tl 2016 sará i fonds destiná ala cooperaziun al svilup internazional dui iadi tan alc“), y dal’atra pert n pinsier a chi che vëiga i migranc sciöche n prigo por la segurëza: „I fajarun a na manira che le Südtirol restes n raiun sigü. Mo se lascé aconsié dala tëma é falé. I messun ciaré düc canc da ciafé na maiú cosciënza te nosta cultura, te nostes tradiziuns y te nostes raisc umanes y cristianes. Chi che se sënt stersc y sigüsc de sü prinzips pó ince ti jí adincuntra ai cambiamënc cun n punt d’odüda davert y zënza preocupaziun.“
Mëte te na rëi le Südtirol ó ince dí avëi na maiú azessibilité, y chësc ó dí porté a fin le proiet dla banda leria y dla strategia de svilup „Südtirol digital 2020“, potenzié le trasport local, sides sön strada co ince sön le scines, cun n’investimënt de 92,1 miliuns de euro por operes stradales. A chësc discurs á le presidënt ince colié la conzesciun por l’A22 cun na public company nöia: „Insciö sarál poscibl da garantí plü fonds por le finanziamënt trasversal dl tunel de basa dl Prener, cun ince les trates de azes, y n pachet de intervënc che reverda les infrastrotöres y l’ambiënt sön la trata dl Prener cun ince le cofinanziamënt dla zirconvalaziun de Balsan.“ Implü él preodü ince te na manira prezisa mosöres che reverda la politica dles tarifes por sposté le trasport pesoch de marcianzies dala strada sön les scines y mosöres de smendrimënt dles emisciuns sön l’A22. Le Südtriol se mët te na rëi ince por merit di 202 miliuns de euro por ferates, corieres y infrastrotöres, le proiet „Green mobility“ por na mobilité sostenibla, i coliamënc cun i raiuns vijins cun la coriera danter la Venosta y la Svizera y cun la ferata danter l’Alta Val de Puster y le Venet. Mëte te rëi le Südtirol ó ince dí ti pité n’ocajiun da antergní te n contest internazional y le 2016 podará ester n ann de revitalisaziun por l’aeroport da Balsan. „I sostëgni n aeroport regional che funzionëia bun, y i oress sotligné che „funzionëia bun“, che ó di che la plaza di fligri mëss avëi faziuns positives sön nosta politica economica“, sotlignëia Kompatscher. „Sciöche impormetü él gnü metü sön mësa dötes les zifres y i dac. Al é gnü svilupé n plann strategich de crëta, che mostra sö te na manira tlera döt ci che mëss gní fat y döt ci che vá debojëgn por che l’aeroport de Balsan pois ince funzioné tl dagní.“ La popolaziun dl Südtirol podará tó tl mëis de jügn dl 2016 na dezijiun de partezipaziun zivila che prevëiga la valutaziun de n proiet de importanza provinziala tres n referendum stabilí dala Junta provinziala.
Bëgnester y ocupaziun depënn ince te na pert importanta dales capazités de inovaziun. „Tl bilanz dl 2016 unse preodü 115,6 miliuns de euro por ativités de inovaziun dles impreses y di zëntri d’archirida, cun n aumënt dl 4,5 porcënt en confrunt al 2015. Mo al é dantadöt important da mëte tla rëi les ressurses danter i zëntri d’archirida y les impreses“, á injunté Kompatscher. Por les perts che reverda l’economia ne vëgn i finanziamënc nia mudá y al gnará injunté alisiraziuns fiscales, la reforma dl sistem de assegnaziun di contribuc, l’aziënda speziala unica dal 2016, la lauraziun dles domandes de contribut aretrades, la reforma strotorala dl’organisaziun dl turism. Le 2016 sará ince l’ann de na lege dl’urbanistica y dl paesaje nöia, „cun n’importanza fondamentala deache ara é le stromënt d’ezelënza por le svilup de nosc teritore“, recorda le presidënt dla provinzia. Le bëgn primar dla ciasa podará s’anuzé de indöt 188 miliuns de euro, de chisc 134 miliuns de ressurses dl bilanz provinzial. Implü „él gnü istituí dui imprësć dla dorada de cinch agn por 200 miliuns de euro por ti dé continuité ales acordanzes stabilides cun les autorités militares y por realisé le zënter dles biblioteches de Balsan“, á ajunté Kompatscher.
„Responsabilité y metüda tla rëi messará ince ester la manira de colaboraziun por i Comuns, a chi che al ti jará 362,4 miliuns de euro spartis sö aladô de n sistem de finanziamënt nü: insciö ne vëgnel nia ma garantí na spartiziun plü iüsta di fonds de curida dles spëises ordinares, mo ince na regolamentaziun inovativa por ci che reverda i investimënc. I Comuns ne messará nia plü damané do imprësć mo podará tó dezijiuns autonomes sön co adoré les ressurses“, stlarësc Kompatscher. Inultima n ejëmpl de metüda tla rëi de ressurses y competënzes: chëra gnüda a se le dé tres la fujiun danter SEL y AEW, che jará adöm te n’aziënda publica unica dal inom Alperia.„Chësta fujiun garantirá na maiú segurëza de refornimënt y na maiú efiziënza energetica, ara conzedará da adaté na politica dles tarifes plü a bun prisc por i anuzadus privac y da adoré prisc de concorënza por les impreses.“
rc
Galaria dales fotografies
