Autonomia scolastica, integraziun, sessualité:De dla Scora Ladina 2016
L’ann de scora nü 2016/17 é gnü inauguré incö, ai 29 d’agost, cun l’apuntamënt tradizional dl De dla Scora Ladina 2016 a Urtijëi.
La scora sciöche punt zentral dla sozieté moderna, les novités dal punt de odüda legislatif y organisatif y les sfidades dl’integraziun y intlujiun: chisc é stá i punc zentrai di discursc de daurida dl ann scolastich nü 2016/17 incö, ai 29 d’agost tla Ciasa dla Cultura „Luis Trenker“ a Urtijëi. Sciöche bele da 15 agn organisëia vigni ann püc dis dal le scomenciamënt dl ann scolastich le Departimënt Educaziun y Cultura le De dla Scora Ladina. La manifestaziun ne é nia ma na buna ocajiun por düc i insegnanc, les insegnantes y döt le personal didatich y scolastich por s'incunté y por traté n tema che reverda le monn dla scora y dla pedaogia. Dan sües parores de salüd á l’assessur por la scora ladina Florian Mussner recordé la desgrazia di tremoroc che á atoché de plü zones tl Zënter dla Talia. „Propi tratan chisc dis él important da sotligné l’importanza dles istituziuns scolastiches, da olache ince les zones atocades dal tremoroz pëia ia por recostruí le dagní“, á dit Mussner. Jon zoruch ales arjuntes di ultims mëisc él sté poscibl da renforzé l’autonomia tl ciamp scolastich tres les leges provinziales, insciö Mussner. „N pic’ crüze é l’andamënt demografich cun les iscriziuns che vá en pü’zoruch tles scores dles localités ladines y chiló sarál important da svilupé strategies nöies por archité chësc fenomen“, recorda Florian Mussner. Tles scolines él scrit ite por l’ann 2016/17 indöt 667 mituns y mitans, tles scores elementares dles localités ladines él indöt 1211 i scolars scric ite pro le proscim ann de scora, 716 tles scores mesanes y 526 tles scores altes.
N punt zentral é ince aladô de Mussner la sfidada dla globalisaziun y dla migraziun de profugs tles valades ladines. „Daidé da ciafé les respostes y lauré inant adöm por jí cuntra i pericui di nazionalisms y dla radicalisaziun é n compit ince dles istituziuns scolastiches, deache la democrazia é n sentimënt che mëss nasce danü te vigni generaziun nöia tres la formaziun y l’educaziun“, insciö Mussner.
L’intendënt por les scores ladines Roland Verra á sotligné to so intervënt la proposta de mudaziun dla lege che reverda i organs colegiai scolastics, damanan do la partezipaziun de düc i interessá por svilupé n percurs de ajornamënt deboriada. „Tla situaziun atuala él ince important da sotligné la particolarité dl sistem scolastich ladin, che se damana do n regolamënt particolar y adaté ai debojëgns dla mendranza ladina“, insciö Verra che ti aoda a döt le personal didatich tröp suzes tl ann de scora nü. L’intendënta dles scores talianes Nicoletta Minnei y dles scores todësces Peter Höllrigl á te sü discursc recordé l’importanza dles istituziuns scolastiches por la sozieté moderna, dantadöt ince sciöche segnal de recostruziun do i avenimënc tragics di tremoroc tl Zënter dla Talia.
Le De dla Scora ladina é spo jü inant cun le referat dl dotur, psicoterapeut y inrescidú Alberto Pellai dla Université de Milan che á rajoné dl’educaziun sessuala di mituns y dles mitans ti tëmps dl internet. Pellai á recordé por l’ocajiun che l’interaziun danter geniturs/insegnanc y mituns é dër importanta, dantadöt por ci che reverda l’analisa di contignüs de carater sessual che i mituns vëiga sön internet o da d’atres perts. „Tröc geniturs y insegnanc ne rajona mai de chëstes tematiches zentrales dla vita cun i mituns, mo pro da evité chëstes discusciuns, y chësta é la forma falada, deache i mituns vá spo a se chirí les respostes sön d’atres plataformes“, á dit Pellai. La scora y la familia dess ester les fontanes prinzipales dl’educaziun sessuala di mituns, deache ares dëida insciö da rovëne i mituns a n svilup plü adaté cun les esigënzes y scovertes nöies, recorda l’espert. Le De dla Scora ladina é jü inant cina les cinch domisdé sön chësta tematica ince cun l’interaziun dl publich. La moderaziun é gnüda fata dal diretur scolastich Bruno Senoner, dla cornisc musicala se á fistidié la Scora de Musiga de Gherdëna.
rc
Galaria dales fotografies
