De plü sconanza ales mendranzes, aprovada la lege regionala nöia
Le Consëi regional á aprové la lege che reverda la sconanza dles mendranzes linguistiches. Detomas: "Al é n travert storich"
Le dessëgn de lege n. 107 „Normes de sconanza y promoziun dles mendranzes zimbra, mochena y ladina dla Regiun autonoma Trentin/Südtirol“ é gnüda aprovada ai 16 de ma dal Consëi regional. L’assessur regional por les mendranzes Beppe Detomas é contënt dl’aprovaziun dl test de lege, “che é gnü elaborada adöm ai esperc dl’Eurac da Balsan y dl’Université de Trënt”. Le grup de laur é gnü coordiné dala professuria Alexandra Tomaselli y al á ince fat pert i professurs Jens Woelk y Günther Rautz, adöm ai responsabls dla Regiun. Le grup de laur á lauré söporjö dui agn al dessëgn de lege che é gnü aprové cun de piceres mudaziuns incö tl Consëi regional.
Por Detomas é chësc travert “n'arjunta storica, conscidran che por le pröm iade él sté la Regiun che á traté la tematica dla sconanza dles mendranzes te na manira sistematica y organica”. Un di punc de forza dla lege é la previjiun spezifica dl Comun General de Fascia sciöche ënt istituzional dla comunité ladina de Fascia. “Chësta norma, ince sce ara é bele preodüda dal Statut d’Autonomia, messâ gní spezificada ciamó plü a puntin, deache la materia dl ordinamënt di ënc locai é de competënza regionala”, insciö Detomas.
Na mudaziun importanta preodüda dala lege é ince chëra dl rode dla “Lia di Comuns ladins” sciöche istituziun de rapresentanza dla comunité ladina incër al Sela, tolon ite ince i trëi Comuns storics ladins dla Provinzia de Balsan y che fajô pert dl Tirol storich. Por l’assessur Detomas é l’aprovaziun dla lege regionala “n vare important, conscidran che al ne é nia saurí da aprové tematiches che reverda entrames les Provinzies, dantadöt te n contest olache la Regiun á tres de plü n rode de coordinamënt impede de elaboraziun de contignüs.” Cina sëgn gnê la materia dla sconanza dles mendranzes linguistiches regolamentada por gran pert dla Provinzies autonomes. Na pert che la Regiun manajëia bele é chëra dl paiamënt di contribuc.
La lege adora la diziun “grups linguistics” por definí les comunités che adora lingac de mendranza tradizionalmënter presëntes sön le teritore regional, sciöche ince preodü dal’Acordanza Gruber-Degasperi, le fondamënt iuridich dl’autonomia speziala dl Trentin-Südtirol.
Aladô dla lege nöia é intervënc poscibli sides sön scomenciadia direta dla junta sön la basa de na colaboraziun danter la Regiun y les atres istituziuns locales, statales o esteres, sciöche ince sön la basa de propostes fates da assoziaziuns y ënc cun sënta tla Regiun Trentin-Südtirol. I intervënc reverda dantadöt le mantignimënt y le svilup di lingac de grups de mendranza, ince por ci che reverda l’adoranza di lingac tl setur aministratif y publich.
Por ci che reverda i aspec d’esecuziun él da segnalé l’istituziun de n Comité tecnich tlamé a valuté les scomenciadies proponüdes dales assoziaziuns. L’organism, de chël che al fajará pert rapresentanc dles döes Provinzies, é gnü istituí ince cun l’obietif da evité sovraposiziuns ti intervënc de sostëgn da pert dles aministraziuns interessades.
Te Consëi regional él Detomas che á rengrazié l’Eurac y l’Université de Trënt che á colaboré debann ala creaziun dl dessëgn de lege. La lege é gnüda aprovada cun 37 usc por la lege y 13 astensiuns.
USP
