De dl’autonomia: daurida ofiziala dl’esposiziun nöia
Te cater lingac él da odëi sön plaza Silvius Magnago a Balsan n’esposiziun nöia söl’autonomia: incö él sté la daurida ofiziala en presënza dl Fischer y Prodi.
Nü staziuns che spliga i contignüs prinzipai dl’autonomia dl Südtirol: sön plaza Silvius Magnago él gnü inuaguré incö ai 5 de setëmber ofizialmënter tratan le De dl’Autonomia l’esposiziun nöia en presënza di ghesc d’onur le presidënt dla Republica austriaca da denant Heinz Fischer y le premier tailan y presidënt dla Comisciun europeica da denant Romando Prodi. Ala daurida al ince tut pert le presidënt dla Provinzia Arno Kompatscher, i presidënc dl Tirol y dl Trentin, Günther Platter y Maurizio Fugatti, le vizepresidënt ladin Daniel Alfreider y de plü autorités politiches dla Junta y dl Consëi provinzial.
L’esposiziun spliga, te na manira tlera, sciöche l’autonomia dl Südtirol é nasciüda, sön ci fondamëntes che ara é gnüda fata sö y cai che é i contignüs prinzipai. Al vëgn mostré i obietifs arjunc, les competënzes atuales, mo ince i confins. Temesc che vëgn analisá é ince la rapresentanza di grups linguistics sön la basa dl proporz, le sistem scolastich autonom y l’autonomia finanziara. Implü vëgnel presenté n cört la vita de Silvius Magnago. Implü él ince gnü istalé na staziun dl’esposiziun tl parch dla staziun cun tl zënter la personalité de Alcide Berloffa. I contignüs vëgn spligá te cater lingac: ladin, todësch, talian y inglesc.
Le presidënt Kompatscher á splighé che l’autonomia ne é nia ma n stromënt de proteziun dl’identité dles mendranzes linguistiches, mo n stromënt de convivënza pazifica. “Ara nes pormët da manajé nosc teritore: chësta é ince na gran responsabilité”, á dit Kompatscher.
Cun la realisaziun dl percurs él gnü metü en pratica na moziun aprovada al’unanimité dal Consëi provinzial tl 2018 á recordé la presidënta dl Consëi provinzial, Rita Mattei. “L’esposiziun nes pormët da ti ciaré ala figöra fondamentala de Magnago, al svilup dl’autonomia en general y ala situaziun de auto-aministraziun speziala che i un aldedaincö”, insciö Mattei.
L'ombolt da Balsan, Renzo Caramaschi, á recordé l'importanza de Silvius Magnago, mo ince de Alcide Berloffa por l'autonomia: "Laota êl i partis taliagn che orô dantadöt defënn l'identité taliana tl Südtirol. Berloffa á orü jí le percurs dles tratatives politiches, dantadöt na via pazifica." Por tigní viá la recordanza de Berloffa él le Comun de Balsan che ti á dé so inom al parch dan la staziun dles ferates.
L’eposiziun dl’autonomia é gnüda svilupada sot ala direziun dl’Aziënda Museums provinziai dal grup de laur cun chisc comëmbri: Andrea di Michele (espert de storia, Université Lëdia da Balsan), Verena Malfertheiner (esperta de ert y de mediaziun museala, Aziënda Museums provinziai), Hans Karl Peterlini (espert de storia, Université de Klagenfurt) Josef Rohrer (autor, jornalist y designer de mostres), y la presidënta dla FOndaziun Silvius Magnago y esperta de storia, Martha Stocker, che á lauré al proiet sön basa volontara.
I comëmbri dl grup de laur á lauré da dui agn ala mostra y á porvé da ciafé n lingaz che descëdes le interes sides ales porsones che röia le pröm iade en contat cun la storia dl’autonomia mo ince ales porsones che conësc bele la storia. Al sará tosc ince preodü l’ilominaziun dl’esposiziun.
Sön la plata internet Autonomiea.bz.it él da ciafé les informaziuns prinzipales sön le percurs che gnará amplié por spo ester na plataforma de dialogh söl’autonomia. Da d’altonn él ince preodü vijites acompagnades da pert dl Consëi provinzial y dal’Aziënda Museums provinziai. De plü informaziuns ciafon sön la plata internet.
Clican chiló röiun ala verjiun originala dl comunicat stampa por visualisé imajes, documënc o video che taca lapró
gst-ma
